شداد بن اوس
شَدّاد بن أوس بن ثابت انصاری نجاری مدنی، محدّث و صحابی.
شدّاد از قبیله بنی‌حُدَیله بود که نسب آنها به عمرو بن مالک بن نجّار می‌رسید. وی برادرزاده حسان بن ثابت، شاعر مشهور صدر اسلام بود. کنیه او را أبویعلی و أبوعبدالرحمن ذکر کرده‌اند.
پدر شدّاد بن اوس از جمله انصاری بود که در بیعت عقبه حضور داشت و به گفته ابن‌سعد، عثمان بعد از مهاجرت مسلمانان از مکه به مدینه، در خانه اوس بن ثابت اقامت گزید. همچنین پیامبر در جریان عقد مؤاخات میان مهاجران و انصار، میان اوس بن ثابت و عثمان پیمان برادری بست.
درباره شداد بن أوس و حضور او در غزوات پیامبر اختلاف نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند اما بخاری در این مطلب تردید کرده است. به نوشته واقدی، اوس در جنگ بدر و دیگر نبردهای پیامبر حضور داشت و در زمان خلافت عثمان بن عفان، و به تصریح ابن‌حبان، در سال ۳۵ درگذشت. هر چند ابن سعد و ابن‌عبدالبر در خبری دیگر به نقل از عبداللّه بن محمد بن عماره انصاری از شهادت اوس در جنگ احد سخن گفته‌اند. شعری از حسان بن ثابت در ذکر کشته شدن أوس بن ثابت دلیلی بر درستی خبر شهادت اوس در جنگ احد است. مادر وی، صُرَیمَه یا صُرمَه نیز از بنی‌عَدیبن نجار بود.
وی به زهد شهرت داشت و معاصرانش او را بدین خصلت ستوده‌اند. درباره عبادت و ورع وی داستانهایی نقل شده است. شدّاد پس از فتح شام در زمان خلیفه دوم به امارت حِمص گماشته شد.
شدّاد چهار پسر به نامهای یعلی، محمد، عبدالوهاب و منذر داشت و دختری با نام خزرج. شدّاد از کعب‌الأحبار روایت کرده و از وی أسامة بن عمیر هُذَلی، خالد بن مَعدان، پسرانش محمد و یعلی و کسان دیگری روایت کرده‌اند. روایات وی در صحاح سته نقل شده است.
درباره مواضع سیاسی و گرایش کلامی شدّاد، اطلاع چندانی در دست نیست. بر اساس برخی شواهد به علویان گرایش داشته است و وقتی معاویه از او خواست بر منبر از علی علیه‌السلام بدگویی کند، از این کار سرباز زد. همچنین، نپیوستن به اصحاب جمل و یاری کردن امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و نقل روایات فضائل علی علیه‌السلام، از دیگر شواهد این امر است.
ابن‌سعد بدون اشاره به تاریخ دقیق، از مهاجرت شداد به بیت‌المقدّس سخن گفته و اشاره کرده که شدّاد تا اواخر عمر خود در آنجا به‌سر برده است. شدّاد در سال ۵۸ در ۷۵ سالگی در بیت‌المقدّس درگذشت و همانجا مدفون شد.
ابوحاتم رازی از محمد بن عبدالرحمن، نواده او نام برده و به اقامت او در بیت‌المقدس اشاره کرده است. وی از پدر و جدش، شداد بن أوس روایت نقل کرده و از او ابراهیم بن محمد بن یوسف فریابی حدیث نقل کرده است.
پانویس
- ↑ رجوع کنید به ابن‌خیاط، ص۱۵۶؛ ابن‌عبدالبر، ج۱، ص۱۱۷؛ ابن‌عساکر، ج۲۲، ص۴۰۵، ۴۱۷.
- ↑ ابن‌سعد، ج۳، ص۵۰۳، ج۷، ص۴۰۱؛ رازی، ج۲، قسم۱، ص۳۲۸.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۶۹۴؛ ابن‌حجر، ج۳، ص۳۱۹.
- ↑ ابن‌سعد، ج۳، ص۵۰۳؛ ابن‌عبدالبر، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ ج۳، ص۵۵ـ۵۶.
- ↑ ابن‌سعد، ج۳، ص۵۶.
- ↑ ج۲، قسم۲، ص۲۲۴.
- ↑ ابن‌عبدالبر، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ ابن‌سعد، ج۳، ص۵۰۳.
- ↑ ج۳، ص۱۰.
- ↑ همانجا.
- ↑ همانجا.
- ↑ ص۱۱۶.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌حجر، ج۱، ص۱۴۴، ج۳، ص۳۱۹ـ۳۲۰.
- ↑ ابن‌عساکر، ج۲۲، ص۴۰۴.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۶۹۴ـ۶۹۵؛ ابن‌عساکر، ج۲۲، ص۴۱۰.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عساکر، ج۲۲، ص۴۱۵ـ۴۱۶؛ مزی، ج۱۲، ص۳۹۱.
- ↑ مزی، ج۱۲، ص۳۹۰.
- ↑ ابن‌عساکر، ج۲۲، ص۴۰۹؛ مزی، ج۱۲، ص۳۹۲.
- ↑ رجوع کنید به مزی، ج۱، ص۳۹۰.
- ↑ رجوع کنید به مزی، ج۱۲، ص۳۹۲.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عساکر، ج۲۲، ص۴۱۶.
- ↑ رجوع کنید به مفید، ص۹۶ـ۹۷.
- ↑ رجوع کنید به خزاز قمی، ص۱۸۰ـ۱۸۲.
- ↑ ج۷، ص۴۰۱.
- ↑ رجوع کنید به ابن‌عبدالبر، ج۲، ص۶۹۴.
- ↑ ابن‌حبان، ج۳، ص۱۸۵ـ۱۸۶؛ مزی، ج۱۲، ص۳۹۲ قس ابن‌سعد، ج۷، ص۴۰۱.
- ↑ ج۳، قسم۲، ص۳۱۵.
- ↑ رازی، همانجا.
منابع
- دانشنامه جهان اسلام، مدخل "شداد بن اوس" از سعید شفیعی.